Khung giá điện đã tăng, nhiều người
lo ngại giá bán lẻ điện tăng đúng lúc cao điểm nắng nóng sẽ khiến hóa
đơn tiền điện tăng cao.
Miền Bắc đối diện nguy cơ thiếu điện cục bộ
Theo
dự báo của TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia biến đổi khí hậu, hiện tượng
El Nino tái xuất và chiếm ưu thế từ tháng 5.2023. Khả năng chúng ta phải
đối diện khí hậu nắng nóng và hạn hán. Có một điểm lạ ở các đợt không
khí lạnh gần đây là chỉ gây mưa ở phía đông bắc và vùng ven biển, ít gây
mưa ở phía tây. Trong khi phía tây là vùng thượng nguồn bổ sung lượng
nước lớn cho các hồ thủy điện, trong đó có hai hồ thủy điện lớn là Sơn La và Hòa Bình.
Ông
Huy nói năm 2017, thủy điện chạy thừa công suất nhờ có đợt La Nina, mưa
nhiều. Sang năm 2018 - 2020, lượng mưa có giảm nhưng công suất thủy
điện không bị ảnh hưởng và việc phải lo trữ nước làm thủy điện không
chịu nhiều áp lực. Thế nhưng, năm nay, lượng mưa sụt giảm đến 10 - 15%,
điều này đồng nghĩa với việc nguồn nước bổ sung cho hồ chứa ít đi. Hơn
nữa nguồn nước dự trữ không chỉ phục vụ để chạy điện thôi mà còn dùng để
phục vụ sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp… nên nguy cơ thiếu nước phát
điện, đặc biệt tại khu vực thủy điện phía bắc rất lớn.
Chuyên gia
này cảnh báo: "Nếu mực nước các hồ tụt thì sẽ ảnh hưởng đến công suất
phát điện và giảm sản lượng điện. Nguy cơ thiếu điện cục bộ ở phía bắc
trong mùa hè tới đây khá cao do sản lượng điện giảm và nhu cầu về điện
gia tăng do nắng nóng. Thậm chí, El Nino có thể kéo dài sang năm sau,
hậu El Nino đến tháng 3 - 4 năm sau".
Giá điện có thể được điều chỉnh tăng sớm?
Ông
Vũ Xuân Khu, Phó giám đốc Trung tâm điều độ quốc gia (thuộc Tập đoàn
điện lực VN - EVN), thông tin: Nếu xét chung trên toàn hệ thống, nguy cơ
thiếu điện không xảy ra. Tuy nhiên, thiếu cục bộ ở miền Bắc - khu vực
sử dụng điện chiếm đến 40% tổng sản lượng tiêu thụ điện của cả nước - là
rất lớn trong mùa nắng nóng sắp tới. Đặc biệt thiếu trong mùa nắng nóng
từ tháng 5 trở đi. Trong tháng đầu năm, thủy điện khu vực phía bắc vừa
chạy vừa tiết kiệm nước để dành cho mùa nắng hạn.
Bên
cạnh đó, EVN đã tổ chức vận hành tối đa các nhà máy thủy điện Hòa Bình,
Thác Bà và Tuyên Quang để bổ sung nguồn nước theo yêu cầu của Bộ
NN-PTNT, đồng thời bảo đảm cung cấp điện cho các trạm bơm và bơm nội
đồng hoạt động phục vụ gieo cấy lúa vụ đông xuân 2022 - 2023 cho các
tỉnh trung du và đồng bằng Bắc bộ. Thế nên, nếu tình hình hạn hán xảy ra
sớm và kéo dài từ đầu mùa hè năm nay, chắc chắn công suất thủy điện bị
ảnh hưởng, dẫn đến thiếu điện cục bộ trong những tháng nắng nóng.
Ông
Vũ Xuân Khu nhấn mạnh: "Do giá nhiên liệu đầu vào sản xuất điện tăng
cao đột biến từ đầu năm 2022, trong khi giá bán lẻ điện vẫn duy trì từ
2019 đến nay đang khiến tình hình tài chính EVN gặp rất nhiều khó khăn
vì giá mua điện vào tăng cao, giá bán ra thấp. Từ đó có thể dẫn đến tình
trạng mất cân đối dòng tiền. Các nhà máy bán điện cho tập đoàn sẽ có
thể không nhận được đủ tiền bán điện, dù vẫn phát lên lưới hoặc bị trả
chậm. Không có tiền thì nhà máy gặp khó trong mua nhiên liệu để chạy và
khó duy trì hoạt động sản xuất điện.
Áp lực cho cả người dân và doanh nghiệp
Trong
khi đó, theo bảng cân đối thu - chi của EVN, đến hết tháng 5 năm nay,
công ty mẹ - EVN sẽ không còn tiền trong tài khoản. Dự kiến bắt đầu từ
tháng 6 tới, EVN sẽ thiếu hụt 3.730 tỉ đồng tiền thanh toán và đến tháng
12.2023, mức thiếu hụt lên tới 28.206 tỉ đồng. Như vậy, cộng thêm số
tiền lỗ của năm ngoái và nếu giá điện vẫn "đứng yên" đến cuối năm nay,
trong một báo cáo mới đây với Bộ Công thương, EVN đã đưa ra dự báo lỗ lũy kế của tập đoàn lên đến 93.817 tỉ đồng.
Trong
tháng 2, việc Bộ Công thương liên tục "giục" EVN tính toán trình phương
án tăng giá điện sau khi có khung giá bán lẻ điện mới tăng. Đặc biệt,
trong bối cảnh EVN đang lo lắng hết tiền trong tài khoản bởi khoản lỗ
hàng chục ngàn tỉ đồng… càng dấy lên lo ngại giá điện sinh hoạt có thể
được tăng sớm. Đáng lo nhất là giá điện có thể tăng ngay trong giai đoạn
cao điểm, vào mùa nắng nóng, nhu cầu sử dụng điện trong sinh hoạt tăng
mạnh, nhu cầu sử dụng điện cho sản xuất cũng tăng.
PGS-TS Nguyễn
Thường Lạng, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng không phải là nguy cơ mà những
gì diễn ra cho thấy, việc tăng giá điện sẽ được triển khai sớm trong
năm nay do chính bộ quản lý cũng đề cập nhiều lần tại các cuộc họp của
Chính phủ. Tuy nhiên, cần lưu ý chỉ đạo quan trọng của Thủ tướng mới đây
là giá điện có tăng thế nào vẫn không quá cao, gây sốc cho người dân,
doanh nghiệp và nền kinh tế.
"Nếu tăng giá điện thì rất dễ rơi
vào thời điểm nắng nóng kéo dài. Lúc đó, tiêu thụ điện sinh hoạt thường
tăng thêm 20 - 30%, thậm chí cao hơn 50%. Vậy áp lực chi trả tiền điện
của người dân rất lớn. Nếu tăng vào quý 3, mùa cao điểm sản xuất kinh
doanh, áp lực cho doanh nghiệp trong chi trả tiền điện cũng rất lớn. Thế
nên, có chi tiết quan trọng trong chỉ đạo của Thủ tướng mà các cơ quan
điều hành, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cần lưu ý là rà
soát xem các giải pháp khác ngoài giải pháp tăng giá điện lúc này. Liệu
có nguồn nào khác bù vào giá điện trong thời điểm hiện nay không? Ngoài
ra, nếu tăng để bù lỗ cho ngành điện, sau cân đối cần giãn thời gian bù
lỗ ra 3 - 5 năm, không thể tăng mạnh để kịp cho khoản lỗ mấy chục ngàn
tỉ đồng được. Vì vậy, sẽ gây sốc cho nền kinh tế vì giá điện tăng, ngay
lập tức "ngấm" vào giá hàng hóa, chi phí sản xuất tăng rất nhanh. Năm
nay, dự báo năm kinh tế cực kỳ khó khăn, việc tăng chi phí đẩy hết sức
cân nhắc và các bộ liên quan cần cẩn trọng vấn đề này", ông Lạng phân
tích.
Đây
cũng là lo lắng của nhiều người. Chị N.H (Q.4, TP.HCM) lo lắng, tháng 2
này thời tiết nắng nóng, hóa đơn tiền điện nhà chị đã tăng thêm gần
200.000 đồng so với các tháng trước đó. Từ tháng 4 trở đi, lượng điện
tiêu thụ sẽ càng nhiều hơn, nếu tăng giá điện thì coi như tăng 2 lần, cả
về lượng tiêu thụ và giá. "Trong lúc khó khăn thế này, tăng tiền điện
cũng là một khoản phải cấu chỗ nọ, véo chỗ kia cho đỡ thâm hụt vào các
khoản khác", chị N.H nói.
Về giải pháp, chuyên gia này vẫn khuyến
khích ngành điện đẩy mạnh phát triển lưới điện thông minh, số hóa để
giảm nguồn nhân lực, giảm chi phí tiền lương. Tăng đầu tư công, đường
truyền tải, đầu tư tích điện để có thể tăng mua điện từ các dự án năng
lượng tái tạo đang bị lãng phí công suất, truyền đến các vùng có nguy cơ
thiếu điện.
Báo
cáo "Đánh giá điện năng châu Âu" 2022 cho thấy, năng lượng gió và mặt
trời đã tạo ra 1/5 lượng điện kỷ lục của EU, lần đầu tiên vượt qua khí
gas hóa thạch (20%) và vẫn ở trên điện than (16%). Báo cáo này nhấn
mạnh, năm 2023, điện than tại EU giảm mạnh, với sự phục hồi của thủy
điện, sự trở lại của các tổ máy điện hạt nhân của Pháp, tiếp tục tăng
tốc của gió, mặt trời, nhu cầu điện thế giới sẽ thay đổi theo chiều
hướng tăng năng lượng tái tạo.
PGS-TS
Nguyễn Thường Lạng: "Trong báo cáo của EVN với Bộ Công thương, tôi có
thấy EVN đã cắt giảm chi phí sửa chữa lớn theo định mức từ 10 - 30% do
không cân đối được nguồn vốn. Thiết nghĩ đầu tư nâng cấp hệ thống máy
móc, đường truyền điện hiện đại lên, an toàn hơn cần được chú trọng bởi
nó giúp giảm hao hụt trong điện năng, giúp an toàn vận hành hệ thống
điện".
Nguyên Nga
Link: https://thanhnien.vn/lo-gia-dien-tang-trong-mua-thieu-dien-185230217134207129.htm