Phải đánh
thuế tài sản với nhà, đất thì mới tăng nguồn thu ngân sách và tạo lập
thị trường bất động sản bền vững. Đó là ý kiến đề xuất của các ý kiến
tham gia tại buổi toạ đàm đối thoại chính sách "Quản lý và phát triển
thị trường quyền sử dụng đất tại Việt Nam" sáng 9/7, tại Hà Nội...
Tọa
đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân và Tổng cục Quản lý đất đai, Bộ Tài
nguyên và Môi trường tổ chức ngày 9/7 tại Hà Nội đã nhận được nhiều sự
quan tâm của các diễn giả đến từ nhiều cơ quan tổ chức. Tại đây, các
diễn giả cùng cho rằng, ở các quốc gia phát triển, thuế tài sản đóng vai
trò quan trọng trong tổng thu ngân sách, chiếm tỷ lệ trung bình 3 - 4%
so với tổng thu thuế.
THIẾT LẬP LUẬT THUẾ TÀI SẢN ĐỂ TĂNG THU NGÂN SÁCH
Xét
trong giai đoạn 2005 - 2013, tỷ lệ thu thuế tài sản/GDP ở các nước phát
triển và một số nước đang phát triển ở khu vực châu Á khoảng 2%/GDP,
trong khi ở Nhật Bản, tỷ lệ này lên đến 8%.
Tuy
nhiên, ở Việt Nam, thuế thu trong quá trình sử dụng tài sản chỉ chiếm
khoảng 0,036% GDP, thấp hơn hàng trăm lần so với các quốc gia phát triển
và mới chỉ điều tiết đối với đất.
Theo
tính toán của Numbeo, một trang web dữ liệu lớn nhất về các thành phố
và quốc gia trên thế giới, chỉ số giá bất động sản/thu nhập của Việt Nam
cao thứ 17 toàn cầu và thứ 13 so với Châu Á. Năm 2021, chỉ số này của
Việt Nam hiện là 19,75 lần, cao hơn Singapore, Nhật Bản, gấp đôi Ấn Độ
và Malaysia.
Trao
đổi với phóng viên VnEconomy tại buổi tọa đàm này, ông Đặng Hùng Võ,
nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường phân tích, khi giá đất
tăng lên, nhà nước không thu thêm được ngân sách, mà chủ yếu, người
hưởng lợi lại là đại gia đất đai hay cán bộ quan chức sở hữu nhà, đất.
Việc
tăng tỷ suất thuế, định giá đúng thửa đất là việc nhà nước phải làm. Có
như vậy, mới “hãm” được tình trạng đầu cơ đất đai và tăng thu cho ngân
sách.
Cùng quan điểm trên, TS. Hoàng Kim Huyền, Phó Trưởng ban Ban Giám sát tổng hợp, Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia chỉ rõ, thứ nhất,
sự thất bại của cơ chế điều tiết cung - cầu và giá của thị trường quyền
sử dụng tác động tiêu cực tới bền vững nợ công, gây thất thu ngân sách
nhà nước, tác động tiêu cực tới bền vững tài khóa.
Khung
giá đất của Chính phủ và bảng giá đất của UBND cấp tỉnh được sử dụng
chủ yếu để tính thuế, phí và lệ phí liên quan đến đất đai. Khi căn cứ
này được định giá thấp hơn nhiều lần so với giá thực tế trên thị trường,
nguồn thu ngân sách nhà nước từ các khoản thu này sẽ bị sụt giảm rất
nhiều so với thực tế.
Thứ hai, sẽ
nảy sinh nhiều kẽ hở để tham nhũng chính sách đất đai. Do hạn chế trong
xây dựng quy hoạch, thiếu minh bạch trong quản lý đất đai, yếu kém
trong ban hành và tổ chức thực thi chính sách tạo quỹ đất tạo kẽ hở pháp
lý cho những nhóm người có quyền lực sử dụng đất thu hồi vì mục đích
phát triển kinh tế để hưởng lợi, đặc biệt là tư lợi cho bản thân và nhóm
mình.
Thứ ba, lãng phí tài
nguyên quốc gia, triệt tiêu động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nguồn
lực đất đai bị rơi vào tay của nhóm lợi ích, gây bất bình đẳng trong xã
hội và khiếu kiện của người dân.
“Các
xung đột lợi ích trầm trọng bị vi phạm trong khung khổ pháp luật điều
tiết thị trường này khiến tham nhũng chính sách, thao túng nguồn cung và
giá trên thị trường. Đồng thời, thúc đẩy đầu cơ ở phía cầu trong khi
thiếu công cụ chính sách giảm thiểu cầu đầu cơ”, bà Huyền nhấn mạnh.
AI KHÔNG MUỐN CÓ LUẬT THUẾ TÀI SẢN?
Theo
ông Đặng Hùng Võ, về mặt quản lý, sắc thuế tài sản, phổ biến nhất là
thuế bất động sản được thực hiện ở các nước G7, OECD, hay các nước công
nghiệp mới. Hiện nay, hội nhập kinh tế mở toang, đến lúc giảm toàn bộ
thuế xuất nhập khẩu, nguồn thu ngân sách bị ảnh hưởng rõ rệt. Nếu Việt
Nam đưa ra sắc thuế này sẽ tăng thu cho ngân sách địa phương, cứu cánh
ngân sách. Đây là thông lệ quốc tế, Việt Nam không thể lừng chừng mãi
được.
“Tôi
biết, có nhiều cán bộ quản lý cấp cao đều phản đối luật này lấy lí do
động đến lòng dân. Nhưng thực chất, nếu Luật Thuế tài sản được thông
qua, sẽ tác động đến lợi ích của những người cầm cân nảy mực, khiến họ
không muốn quyết định. Tăng thuế bất động sản là cần thiết, ai thuộc
diện khó khăn, nhà nghèo, sẽ sử dụng biện pháp miễn giảm”.
Ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Kinh
nghiệm quốc tế cho thấy, thuế tài sản là một loại thuế ra đời sớm trong
hệ thống thuế của đa số các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là ở các
quốc gia có nền kinh tế thị trường phát triển. Hiện có trên 90% quốc gia
thực hiện thu thuế tài sản với nhiều tên gọi khác nhau.
Còn
ở Việt Nam thì sao? Luật thuế Tài sản đã được đưa ra bàn thảo từ năm
2000. Lần gần nhất được đưa bàn luận khi Bộ Tài chính công bố dự thảo
Luật thuế Tài sản vào đầu năm 2018, nhưng lần nào cũng đưa ra lấy ý
kiến, xong lại cất đi.
Ông Đặng
Hùng Võ nói: “Tôi biết, có nhiều cán bộ quản lý cấp cao đều phản đối
luật này lấy lí do động đến lòng dân. Nhưng thực chất, nếu Luật Thuế tài
sản được thông qua, sẽ tác động đến lợi ích của những người cầm cân nảy
mực, khiến họ không muốn quyết định. Tăng thuế bất động sản là cần
thiết, ai thuộc diện khó khăn, nhà nghèo, sẽ sử dụng biện pháp miễn
giảm”.
Gần đây, Hiệp hội Bất động sản
TP.HCM (HoREA) đã gửi công văn tới Thủ tướng Chính phủ đề xuất đánh
thuế rất cao đối với hành vi bán, chuyển nhượng mang dấu hiệu đầu cơ,
lướt sóng và đánh thuế tài sản nhằm ổn định thị trường bất động sản.
HoREA
cũng kiến nghị đánh thuế người sở hữu nhiều nhà đất mà không dùng để ở,
hoặc không sử dụng để sản xuất, kinh doanh sẽ chịu mức thuế suất lũy
tiến tùy theo số lượng nhà đất sở hữu. Trong trường hợp thị trường bất
động sản bị đầu cơ, có thể áp dụng thuế suất rất cao để triệt tiêu ý chí
đầu cơ. Việc chậm đưa đất vào sử dụng cũng nên đánh thuế cao nhằm triệt
tiêu ý chí “găm giữ” đất, chậm đưa đất vào sử dụng và để chống đầu cơ
đất đai.
Tuy nhiên, bà Hoàng Kim
Huyền lưu ý, thuế tài sản sẽ bị vô hiệu hóa nếu nút thắt trong khuôn khổ
pháp lý về quy hoạch và đất đai không được tháo gỡ triệt để. Do vậy,
thuế tài sản chỉ nên áp dụng khi các giải pháp nêu trên được thực thi,
giá đất được định giá công khai, minh bạch và phản ánh đúng, đủ và kịp
thời giá trị thị trường.
Ngoài
ra, để thuế tài sản hoạt động hiệu quả, linh hoạt và mang lại nguồn thu
bền vững trên cơ sở cân đối hài hòa lợi ích giữa nhà nước – doanh
nghiệp – dân cư.
Theo đó, chính quyền
địa phương được phép linh hoạt trong việc điều chỉnh hệ số thuế với các
loại tài sản, đối tượng chịu thuế cụ thể phù hợp với chiến lược, chính
sách phát triển của địa phương. Đồng thời, thuế tài sản cần phải là thuế
lũy tiến ở mức cao để ngăn tình trạng đầu cơ đất đai. Đầu cơ đất đai
không chỉ làm giảm tính hữu hiệu của chính sách tiền tệ, quan trọng hơn,
đất đai là đầu vào của nền kinh tế, tình trạng đầu cơ đất đai khiến một
nguồn lực tài nguyên lớn không tạo ra giá trị gia tăng bền vững.
Bổ
sung thêm, ông Đặng Hùng Võ cho rằng, để tránh tình trạng “vừa đá bóng,
vừa thổi còi”, phải phân tán quyền lực của khu vực nhà nước và áp dụng
thể chế “quản trị đất đai” dựa trên sự tham gia của tổ chức, công dân
với điều kiện công khai, minh bạch thông tin quản lý; cơ quan nhà nước
thực hiện trách nhiệm giải trình trước sự giám sát của tổ chức, công
dân.
"Cầu
do đầu cơ về quyền sử dụng đất bị thổi phồng do thiếu vắng chính sách
thuế, phí nhắm vào đầu cơ quyền sử dụng đất, như thuế tài sản, phí phạt
khi sở hữu nhưng để bất động sản đó hoang hóa, ảnh hưởng xấu tới môi
trường, cảnh quan xung quanh. Cầu đầu cơ cũng gia tăng khi Việt Nam chưa
có thuế tài sản lũy kế cho những cá nhân, hộ gia đình sở hữu tới bất
động sản thứ hai, thứ ba,..
Các
thất bại của công cụ điều tiết cung và giá trên thị trường đã dẫn tới
thị trường tồn tại quá nhiều khoảng mờ về thông tin. Thiếu minh bạch,
bất đối xứng thông tin luôn là môi trường lý tưởng cho đầu cơ phát
triển. Cầu đầu cơ càng lớn, càng nằm ngoài kiểm soát, thì giá cả trên
thị trường giao dịch quyền sử dụng đất càng cao và biến động mạnh, khả
năng tiếp cận nhà ở, đất kinh doanh, đất nông nghiệp của cầu thực càng
yếu đi.
Cầu thực
về quyền sử dụng đất của cá nhân và hộ gia đình theo văn hóa “an cư lạc
nghiệp” của người Việt là rất lớn. Tuy nhiên, lực lượng cầu này ngày
càng bị giới hạn bởi khoảng cách ngày một lớn giữa thu nhập và giá quyền
sử dụng đất".
Bà Hoàng Kim Huyền, Phó Trưởng ban Ban Giám sát tổng hợp, Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia.
Ánh Tuyết
Link: https://vneconomy.vn/ai-ngan-can-luat-thue-tai-san-voi-nha-va-dat.htm