Không dùng từ "thương lái ép giá"
Tại buổi Toạ đàm “Kinh tế và kinh doanh nông nghiệp” do Trường Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức vào ngày 16/11, Bộ trưởng Lê Minh Hoanchia
sẻ: “Doanh nghiệp, doanh nhân nhạy bén với thị trường như con tôm, con
cá nhạy bén với độ mặn của nước; chỉ cần thay đổi nhỏ, lập tức phản ứng
liền”.
Tư lệnh ngành Nông nghiệp nói
thêm, nhiều khi chúng ta xem lực lượng này là những người “ngồi mát ăn
bát vàng”. Khi giá nông sản xuống thấp, chúng ta báo cáo là “có hiện
tượng thương lái ép giá”. Nhưng tôi nói rằng: “Không bao giờ dùng từ
thương lái ép giá được đâu”.
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan chia sẻ tại Toạ đàm về chủ đề Kinh tế
và kinh doanh nông nghiệp do Đai học Kinh tế Quốc dân tổ chức. Ảnh: Minh Phúc
Bởi,
xã hội đã phân chia một bên là người sản xuất, một bên là người mua bán
rồi. Thương lái là một nhóm người, còn nếu có ông X, ông Y ăn chênh
lệch giá quá cao là mang tính cá thể.
“Nếu
Bộ trưởng nói giá nông sản thấp do thương lái ép giá, thì nông dân
thương Bộ trưởng lắm. Nhưng nó không giải quyết được vấn đề”, theo Bộ
trưởng Lê Minh Hoan, vấn đề quan trọng ở đây là phải liên kết được những
người sản xuất và những người mua bán, kéo họ lại gần nhau, chia sẻ cho
nhau để cùng phát triển.
Bên hành
lang kỳ họp Quốc hội vừa qua, một số phóng viên hỏi Bộ trưởng Bộ NN-PTNT
vì sao giá lợn xuống thấp? Báo chí cũng nói thương lái ép giá lợn dưới
giá thành sản xuất. Để trả lời câu hỏi, ông Lê Minh Hoan về huyện Thanh
Oai (Hà Nội), xuống mấy chuồng nuôi lợn hỏi nông dân.
Sau
đó, vị tư lệnh ngành mời các phóng viên đó đến và nói: “Hôm trước các
nhà báo phỏng vấn tôi, bây giờ tôi phỏng vấn lại, nếu quý vị nào trả lời
được thì tôi có thưởng”.
Câu hỏi là:
Quý vị nói thương lái ép giá đúng không? Vậy tại sao mấy hôm trước giá
heo hơi 30.000 đồng/kg mà bữa nay lên tới 45.000 đồng/kg? Nếu thương lái
có quyền ép giá, sao họ không ép xuống 30.000 đồng/kg mà phải mua
45.000 đồng?
“Kết quả là không ai trả
lời được”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ và nêu quan điểm. Bản thân
doanh nghiệp, thương lái không phải là người có quyền ép giá vì họ không
phải là người tiêu dùng cuối cùng. Họ chỉ mua để cung cấp cho các lò mổ
hay siêu thị, mà siêu thị cũng chưa ép được giá. Tất cả do người tiêu
dùng và thị trường quyết định.
Ông lấy
ví dụ: Khi nhu cầu tiêu thụ thịt lợn thấp, mỗi ngày thương lái chỉ bán
được 2 con lợn, nhưng ông nông dân nhất quyết phải bán tất cả 10 con
trong chuồng. Vậy, ông thương lái phải mất 5 ngày mới tiêu thụ hết đàn
lợn. Họ phải mua thức ăn, nhân công chăm sóc, địa điểm nuôi nhốt... Họ
phải mua giá thấp để bù đắp chi phí tăng thêm.
Sản xuất xanh là trách nhiệm xã hội
Bàn
về tư duy chiến lược phát triển nông nghiệp, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu
bất cập: “Không biết từ khái niệm nào mà chúng ta cứ nghĩ an ninh lương
thực là gạo. Trong khi đó, lương thực không chỉ là gạo, mà là những
loại ngũ cốc, có chất đạm, chất béo để nuôi sống con người”.
Ngay
cả quy định về Quy hoạch đất quốc gia hiện nay cũng nêu rõ phải “giữ ổn
định 3,5 triệu ha đất trồng lúa”. Nhưng ở Nhật Bản không còn tư duy như
vậy nữa. Họ đưa ra khái niệm: “An ninh lương thực, thực phẩm và cân
bằng dinh dưỡng”. Họ tiếp cận vấn đề con người như vậy, chứ không chỉ ăn
cho no. “Có lẽ là nạn đói năm 1945 vẫn còn ám ảnh chúng ta, thành ra
chúng ta sợ như vậy”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan thẳng thắn chia sẻ.
Sản xuất xanh không chỉ để tạo ra hàng hoá, mà nó còn là trách nhiệm xã hội. Ảnh: Minh Phúc.
Ông
cũng cho rằng, thế giới đang tiếp cận theo hướng sản xuất xanh, tiêu
dùng xanh. “Ngày xưa mình nghĩ bán sản phẩm đơn giản lắm, thuận mua vừa
bán là được... Nhưng vừa rồi, tôi làm việc với Ngân hàng Thế giới, các
chuyên gia của họ cảnh báo rằng, một ngày nào đó, thị trường nước ngoài
sẽ yêu cầu trên bao bì sản phẩm nông nghiệp phải ghi là “sản xuất theo
quy trình không phát thải khí CO2”.
Lập
luận về quan điểm sản xuất xanh không chỉ để tạo ra hàng hoá, mà nó còn
là trách nhiệm xã hội, Bộ trưởng Lê Minh Hoan phân tích: Bà con cứ nghĩ
thêm được vài chục kg, thêm được 1 tấn cam thì họ được bao nhiêu tiền.
Nhưng bà con đâu biết, tất cả đều là sự đánh đổi, kể cả đánh đổi sức
khoẻ của người tiêu dùng, của chính người sản xuất.
Có
một phóng sự truyền hình chiếu ở ngoại thành Hà Nội, họ khảo sát thông
qua test nhanh những người ở vùng trồng rau nhiều cán bộ địa phương và
nông dân bị dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong máu.
Do
đó, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, nhiều khi bà con chỉ tính chi phí
mua phân, mua thuốc, mua giống, thuê đất, thuê lao động... nhưng còn
những chi phí vô hình cho sức khoẻ con người, cho sự bạc màu của đất
đai, sự biến dạng của thiên nhiên họ đâu có tính. Cho nên, nền nông
nghiệp đánh đổi rất lớn nếu chúng ta tính hết chi phí.
Tư duy “làm cho xong” là tư duy của người thất bại
Tiếp
tục câu chuyện kinh doanh nông nghiệp, Bộ trưởng Lê Minh Hoan trích lại
câu nói mà GS Phan Văn Trường thường chia sẻ khi nói chuyện về khởi
nghiệp: “Tôi làm việc với rất nhiều tập đoàn đa quốc gia. Có những tập
đoàn tôi làm CEO có cả trăm nghìn nhân viên, đủ quốc tịch, màu da, tiếng
nói, văn hoá khác nhau. Họ nói với tôi một câu: “Không có dân tộc nào
làm nhanh bằng dân tộc Việt Nam của các anh”.
Cần một tầm chiến lược dài hạn cho ngành nông nghiệp. Ảnh: MP.
Và
GS Phan Văn Trường nói thêm: “Đó là tư duy làm cho rồi, làm cho xong.
Đó là tư duy của người thất bại”, vì khi làm việc gì đó, anh không nghĩ
xem có còn giải pháp nào tốt hơn không, nên anh làm ngay.
Còn
tư duy của người ta, trước khi làm gì cũng đưa ra rất nhiều giải pháp,
đến bao giờ họ nghĩ rằng không còn giải pháp nào hay hơn nữa thì mới bắt
tay vào làm. Biết đâu có những giá trị mà chúng ta chưa đào sâu suy
nghĩ mới là cái cốt lõi để tạo ra sự đột biến.
Đó
cũng có thể là một lý do Việt Nam chúng ta làm nông nghiệp hàng nghìn
năm nhưng vẫn bán nông sản thô. Chúng ta tư duy bán cho rồi, không giữ
lại và nghĩ cách chế biến, kết hợp các nguyên liệu, hương vị,... để tạo
ra hàng trăm, hàng ngàn sản phẩm dựa trên sản phẩm chính.
Theo
Bộ trưởng Lê Minh Hoan, tất cả những vấn đề trên sẽ được đề cập trong
Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 -
2030, tầm nhìn đến năm 2050 mà Bộ NN-PTNT đang xây dựng để trình Chính
phủ trong tháng 12/2021.
Lần đầu tiên
ngành nông nghiệp có một chiến lược dài hạn, vì nền nông nghiệp không
thể tính ngày một ngày hai, không thể tính vụ trước vụ sau, không thể
năm trước năm sau, thậm chí không phải một nhiệm kỳ mà giải quyết được
những nội tại của ngành nông nghiệp chúng ta. Bởi vì đây là vấn đề rất
lớn, mang tầm dài hạn, phải có chiến lược và chúng ta cùng nhau đeo đuổi
chiến lược đó. Nếu chúng ta xây nhà trên nóc thì rất khó, chúng ta phải
chấp nhận đắp nền.
Cần có chính sách đảm bảo phát triển nông nghiệp hữu cơ
Bà
Bùi Thị Hạnh Hiếu - Tổng Giám đốc Công ty CP Kinh doanh chế biến nông
sản Bảo Minh chia sẻ: Trước đây doanh nghiệp rất ngại va chạm với cơ
quan công quyền, nhưng sau quá trình được lãnh đạo Bộ NN-PTNT và các đơn
vị dẫn dắt trong phát triển cây lúa, chúng tôi thấy mình không cô đơn.
Hiện
nay, Bảo Minh đang liên kết chuỗi 7 nhà trong phát triển gạo đặc sản,
gạo hữu cơ với diện tích quy hoạch khoảng 3.000ha và chế biến sản phẩm
từ gạo, cung cấp cho 4.500 điểm bán lẻ toàn quốc.
Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu - Tổng Giám đốc Công ty CP Kinh doanh chế biến nông sản Bảo Minh. Ảnh: Minh Phúc.
Như
mong muốn của Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhằm nâng niu và tôn vinh giá trị
nông sản Việt, định hướng đến năm 2025, Công ty Bảo Minh sẽ thực hiện
IBO để tôn vinh hệ sinh thái giá trị nông nghiệp Việt, thành lập hệ
thống siêu thị và khách sạn nhà hàng.
Để
làm được điều đó, chúng tôi thấy cần thiết lập "con chíp tư duy" vào bộ
não của thế hệ trẻ, với sự dẫn dắt của các thế hệ đi trước, mang nhiệt
huyết của chúng ta để tạo môi trường thuận lợi cho nghiên cứu cũng như
thiết lập chính sách.
Bên cạnh đó,
chúng tôi đề xuất cơ quan nhà nước cần bảo vệ từng vùng trồng cụ thể và
có chính sách đảm bảo phát triển nông nghiệp hữu cơ. Vì doanh nghiệp thu
mua lúa hữu cơ của nông dân với giá cao nhưng chưa có tiêu chuẩn thì
không thể bán được với giá hợp lý.
Thống kê sản lượng là tư duy kế hoạch thời bao cấp
TS
Nguyễn Thanh Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam cho
biết: Việc chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế
nông nghiệp như quan điểm của Bộ trưởng Lê Minh Hoan thể hiện đổi mới
về nhận thức trong phát triển nông nghiệp của chúng ta.
Theo
tôi, cần phải thay đổi cách tiếp cận xây dựng kế hoạch của ngành nông
nghiệp. Bởi tư duy thống kê sản lượng, diện tích, đầu con để báo cáo là
tư duy kế hoạch thời bao cấp. Nó chỉ phản ánh năng lực sản xuất chứ chưa
nói lên giá trị kinh tế của ngành hàng. Trong khi đó, chỉ tiêu quan
trọng nhất để đánh giá tính hiệu quả, đó là giá trị sản xuất và giá trị
gia tăng thì hầu như không có, chỉ đâu đó Tổng cục Thống kê nói con số
ước lượng, chứ không chính xác.
Thứ
hai, phải xây dựng được một bộ cơ sở dữ liệu tương đối chính xác về lĩnh
vực nông nghiệp. Chính Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói rằng số liệu thống kê
trong lĩnh vực nông nghiệp lâu nay còn mù mờ. Đúng là mù mờ thật, sai
số rất lớn.
Thứ ba, cần phải thay đổi
khái niệm lâu nay vẫn tồn tại đó là nền nông nghiệp là “bệ đỡ” của nền
kinh tế. Nếu chỉ là “bệ đỡ” thì nền nông nghiệp rất tủi thân, luôn luôn ở
chiếu dưới, phía dưới. Ngành nông nghiệp phải là một trong những trụ
cột của nền kinh tế, là xương sống của nền kinh tế, chứ không phải lúc
khó khăn mới kêu ngành nông nghiệp ra để làm bệ đỡ.