DNVN - Các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp vừa đề xuất một loạt nội
dung về một chính sách giám sát mới, để hạn chế tối đa thất thoát thuế
và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật khi thực hiện kinh tế số.
Sáng 29/9/2021, Trường Đại học Kinh tế quốc dân phối hợp với Bộ Tư pháp
(Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế) tổ chức Tọa đàm Đối thoại Chính sách
“Hoàn thiện khung pháp luật về kinh tế và nâng cao hiệu quả tổ chức thi
hành pháp luật trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”.
Đây
là sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động thực thi Nghị quyết số 50/NQ-CP
ngày 17/4/2020 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính
phủ thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về
một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ tư và Quyết định số 2289/QĐ-TTg ngày 31/12/2020 của Thủ
tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp
lần thứ tư đến năm 2030.
Tọa đàm thu hút sự tham gia của đại diện
các cơ quan quản lý nhà nước, các học giả, nhà nghiên cứu và các doanh
nghiệp đang ứng dụng, triển khai các công nghệ cốt lõi của cuộc Cách
mạng công nghiệp lần thứ tư.
Nội dung tọa đàm đã làm rõ một số
khía cạnh kinh tế, công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư
và một số vấn đề pháp lý đặt ra; đánh giá về thực tiễn ứng dụng, hoạt
động kinh doanh trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và
những vướng mắc, bất cập về pháp lý; trao đổi về kinh nghiệm của một số
quốc gia trong việc thúc đẩy ứng dụng các công nghệ cốt lõi của cuộc
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong hoạt động kinh doanh; kiến nghị
các giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật và nâng cao hiệu
quả tổ chức thi hành pháp luật về giao dịch, hợp đồng, sở hữu, quyền tài
sản và các vấn đề khác liên quan đến cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ
tư tại Việt Nam.
Rất khó xác định đầu mối khiếu nại, đòi bồi thường khi mua hàng qua mạng
Chia
sẻ tại Tọa đàm, nhóm nghiên cứu gồm PGS.TS Trần Văn Nam - Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, TS. Pham Quang Minh - Viện sau đại học, Đại học
Claremont, Trịnh Lê Quang - Trường Đại học Princeton chỉ rõ những bấp
cập về khung pháp lý của Việt Nam hướng tới điều chỉnh kinh tế số.
Đó
là, xu hướng mua hàng qua mạng đang phát triển mạnh nhưng tiềm ẩn rất
nhiều rủi ro do không kiểm tra được chất lượng, nguồn gốc sản phẩm,
người tiêu dùng khó xác định đầu mối để khiếu nại, đòi bồi thường.
Môi
trường pháp lý của Việt Nam còn bất cập, thiếu động bộ giữa các văn bản
pháp luật và còn có khoảng cách giữa quy định pháp luật với việc thực
thi trong thực tế. Các quy định thường không theo kịp với tốc độ số hóa
nhanh chóng của nền kinh tế. Thực tế vừa qua cho thấy, cơ quan quản lý
đã lúng túng trong việc quản lý doanh thu để thu thuế cho loại hình kinh
tế chia sẻ, mà điển hình là sự tranh chấp giữa “taxi truyền thống và
taxi công nghệ”.
Vấn đề quản lý thông tin người dùng chưa được thể
chế hoá đồng bộ. Việt Nam đã ban hành Luật an ninh mạng và chính thức
có hiệu lực từ 1/1/2019. Tuy nhiên, chưa có Nghị định chi tiết về bảo vệ
dữ liệu cá nhân, nên thực tế chưa hướng tới thực hiện triệt để quy định
“thông tin người dùng Việt Nam chỉ được tồn tại trong lãnh thổ Việt
Nam” bảo vệ thông tin người tiêu dùng có hiệu quả.
Các cơ quan
chức năng chưa thể kiểm soát các giao dịch xuyên biên giới tốt hơn, dễ
dàng hơn trong việc truy thu thuế. Hiện chưa có cơ chế phối hợp với các
nước trong việc trao đổi, chia sẻ các thông tin liên quan đến dữ liệu
tính toán thuế phải thu của các doanh nghiệp thực hiện hoạt động kinh
doanh theo mô hình kinh tế chia sẻ để có thể kiểm soát được tình hình
doanh thu và dòng tiền của các mô hình này có được từ việc thực hiện
kinh doanh tại Việt Nam.
Đặc biệt, Việt Nam chưa xây dựng và ban
hành có hệ thống một chính sách giám sát linh hoạt để hạn chế tối đa
việc thất thoát thuế. Về nguyên tắc, các ngân hàng đều nắm được thông
tin các khoản thanh toán chuyển khoản, nhưng để tổng hợp xác định là
không dễ vì các khoản thanh toán phát sinh. Cùng với đó là việc chưa
luật hoá được các vấn đề về bảo vệ thông tin cá nhân trong môi trường
số.
Cách tiếp cận Sandbox - cho cái mới tự phát triển để hình thành quy định quản lý
Đề
xuất giải pháp cho việc xây dựng và ban hành có hệ thống một chính sách
giám sát linh hoạt để hạn chế tối đa việc thất thoát thuế tại Việt Nam,
nhóm nghiên cứu từ Đại học Kinh tế Quốc dân, Viện sau đại học, Đại học
Claremont và Đại học Princeton cho rằng: Nhà nước cần sớm ban hành chiến
lược và quy hoạch quốc gia về chuyển đổi số, kinh tế số với mục tiêu
làm chủ hạ tầng số, làm chủ các nền tảng số, làm chủ không gian mạng
quốc gia, hướng tới mục tiêu hình thành các doanh nghiệp công nghệ số
Việt Nam có năng lực phát triển toàn cầu.
Tiếp tục hoàn thiện hệ
thống luật pháp theo yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế số,
tuân thủ các chuẩn mực quốc tế, trong đó ban hành Luật bảo vệ thông tin
cá nhân cần được xem là một ưu tiên trong thời gian tới. Có quy định và
cơ chế phù hợp để điều chỉnh hoạt động của các tổ chức, cá nhân, doanh
nghiệp tương thích với nền kinh tế số như: xây dựng luật văn bản điện
tử, chữ ký số, cấp giấy phép từ cơ quan quản lý.
“Nhà nước cần
mạnh dạn chấp nhận các mô hình kinh doanh mới và các công nghệ mới bằng
cách tiếp cận mới trong quản lý mà nhiều nước áp dụng, cách tiếp cận
Sandbox, cho cái mới tự phát triển, sau đó mới hình thành quy định để
quản lý.Nhà nước cũng cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính để tạo
thuận lợi cho các doanh nghiệp số hoạt động có hiệu quả.
Bản thân
các doanh nghiệp thuộc các ngành kinh tế cần xây dựng và thực hiện các
mục tiêu chiến lược chuyển đổi số phù hợp, dễ tiếp cận, nhằm đáp ứng với
các điều kiện thị trường liên tục thay đổi để tạo ra lợi thế cạnh
tranh, nâng cao giá trị và sự hài lòng của khách hàng”, nghiên cứu nhấn
mạnh.
Cũng nằm trong nhóm giải pháp thích ứng cho bối cảnh cách
mạng công nghiệp lần thứ 4, đối với bảo vệ dữ liệu cá nhân, hai ông Trần
Mạnh Hùng và Nguyễn Tuấn Linh đại diện cho Công ty luật quốc tế Baker
McKenzie Việt Nam/BMVN khuyến nghị: Việt Nam nên tham khảo cách tiếp cận
trong Quy định chung về bảo vệ dữ liệu được ban hành bởi Nghị viện Châu
Âu vào ngày 27 tháng 4 năm 2016 (GDPR, cụ thể là tạo ra nhiều cơ chế
cho doanh nghiệp tuân thủ.
Theo đó, nếu Nhà nước đã ban hành
quyết định xác định một quốc gia có đầy đủ cơ chế để bảo vệ dữ liệu cá
nhân, bên xử lý có thể chuyển dữ liệu tới quốc gia đó mà không cần sự
chấp thuận cụ thể của cơ quan nhà nước.
Mặt khác, nếu bên xử lý đã
có các biện pháp bảo vệ theo thỏa thuận/hợp đồng, họ cũng không cần
xin chấp thuận cụ thể của cơ quan có thẩm quyền.
Đề xuất cho giải
pháp Hoàn thiện khung pháp luật về hợp đồng thông minh, giúp cho việc
thực hiện các hoạt động thương mại trong nền kinh tế số, TS. Lưu Hương
Ly, Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp cho rằng cần sửa đổi, bổ
sung một số quy định tại Luật Giao dịch điện tử năm 2005.
Điều này
bao gồm yêu cầu nghiên cứu bổ sung thêm quy định về sử dụng hệ thống
thông tin tự động trong giao dịch điện tử theo hướng hợp đồng được giao
kết hoặc thực hiện từ sự tương tác giữa một hệ thống thông tin tự động
với một người. Hoặc giữa các hệ thống thông tin tự động với nhau không
bị phủ nhận giá trị pháp lý chỉ vì không có sự kiểm tra hay can thiệp
của con người vào từng hành động cụ thể, do các hệ thống thông tin tự
động thực hiện hay hợp đồng được giao kết và bên sử dụng hệ thống thông
tin tự động phải chịu trách nhiệm về các hành vi do hệ thống thông tin
tự động thực hiện.
Cân nhắc bổ sung quy định về suy đoán về năng
lực chủ thể của các bên tham gia giao dịch điện tử trong Luật Giao dịch
điện tử (sửa đổi) để giảm nhẹ trách nhiệm chứng minh của các bên về hiệu
lực của giao dịch khi phát sinh tranh chấp (bên nào yêu cầu tuyên bố
giao dịch vô hiệu do không đáp ứng yêu cầu về năng lực chủ thể thì bên
đó có trách nhiệm chứng minh).
TS. Lưu Hương Ly cũng cho rằng Luật
Giao dịch điện tử (sửa đổi) cần đưa ra định nghĩa rõ ràng, phân biệt
các khái niệm “chữ ký điện tử”, “chữ ký điện tử an toàn”, “chữ ký số”,
trong đó cần quy định rõ chữ ký số cũng chỉ là một loại chữ ký điện tử
an toàn. cần quy định rõ các điều kiện, tiêu chuẩn để chữ ký điện tử
được coi là chữ ký điện tử an toàn.
“Trong quá trình giải quyết
tranh chấp vẫn có thể có cách hiểu hay giải thích pháp luật khác nhau,
khi đó Tòa án nhân dân tối cao cần ban hành Nghị quyết hay án lệ để giải
thích và hướng dẫn áp dụng pháp luật một cách thống nhất, chẳng hạn như
hướng dẫn về việc giải thích hợp đồng khi có sự mâu thuẫn giữa điều
khoản trong hợp đồng thông minh và điều khoản trong hợp đồng văn bản do
các bên ký kết; hướng dẫn cách hiểu về pháp luật của nước có mối liên hệ
gắn bó nhất với hợp đồng thông minh”, bà Ly nhấn mạnh.
Hà Anh
Link: https://doanhnghiepvn.vn/chuyen-doi-so/kinh-te-so/de-xuat-chinh-sach-giam-sat-moi-de-chong-that-thoat-thue-trong-kinh-te-so/20210929044936333