Phối hợp hiệu quả chính sách tài khóa tiền tệ
Nhóm
nhà khoa học Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, trong đó có Hiệu trưởng PGS.TS
Phạm Hồng Chương, PGS.TS Tô Trung Thành và các chuyên gia, vừa đưa ra
một số đánh giá và nêu các kiến nghị chính sách phục hồi kinh tế sau đại
dịch.
Các chuyên gia nhận định, dư địa chính sách dần thu
hẹp, các chính sách cần hướng các giải pháp cũng như nguồn lực ưu tiên
đến khu vực doanh nghiệp, tạo điều kiện cho khu vực doanh nghiệp phục
hồi và phát triển trong đại dịch.
Đặc biệt, cần ưu tiên những
doanh nghiệp có ảnh hưởng lan tỏa lớn đến các doanh nghiệp, các khu vực
khác của nền kinh tế; các doanh nghiệp hạt nhân của các chuỗi cung ứng.
Điều này cũng tạo điều kiện để tạo cầu lao động, hỗ trợ an sinh xã hội
(thông qua doanh nghiệp), bảo đảm ổn định cuộc sống cho người lao động.
Thứ
nhất, trên cơ sở mục tiêu của Quốc hội, Chính phủ về kế hoạch phát
triển kinh tế xã hội năm 2021, tới đây sẽ là mục tiêu và kế hoạch của
năm 2022, NHNN cần tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh
hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát
lạm phát, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường, bảo đảm mục tiêu
tăng trưởng tín dụng đề ra từ đầu năm (12%), nếu không ít nhất cũng phải
đạt trên 10%.
Thứ hai, NHNN cần nghiên cứu để giảm 0,5% tỉ lệ dự
trữ bắt buộc trong 2 tháng cuối năm 2021 và giảm tiếp 0,5% trong quý
I/2022. Theo đó, sẽ tác động giảm đáng kể lãi suất cho vay đối với nền
kinh tế. Bởi vì chỉ cần giảm 0,5% tỉ lệ này, sẽ giải phóng được số vốn
lên tới 50.000 tỷ đồng.
Thứ ba, NHNN nghiên cứu để bỏ hạn mức tín
dụng đối với các NHTM đáp ứng được các tiêu chí của Basel II và có tỉ lệ
nợ xấu dưới 3% nhằm giải phóng năng lực và tăng tính chủ động trong
việc cấp tín dụng lành mạnh của các tổ chức tín dụng (TCTD) đó, giảm
thiểu can thiệp hành chính cũng như tình trạng xin, cho việc "nới room"
tín dụng...
Thứ tư, NHNN chỉ đạo và giám sát các tổ chức tín dụng
tiếp tục giảm chi phí để tiếp tục giảm lãi suất cho vay hỗ trợ sản xuất -
kinh doanh; các TCTD thực hiện cam kết giảm lãi suất cho vay đối với
nền kinh tế, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm, lãi, phí, giữ
nguyên nhóm nợ đối với khách hàng bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19
theo Thông tư 01, 03, 14 của NHNN…
Thứ năm, NHNN chỉ đạo giảm lãi
suất cho vay hộ mới thoát nghèo, hộ cận nghèo của Ngân hàng Chính sách
xã hội (NHCSXH); đổng thời mở ra chương trình cho vay vốn tạo việc làm
đối với người lao động bị ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 thông qua
NHCSXH…
Các chuyên gia cũng đưa ra các khuyến nghị chính sách tài khóa đồng bộ để hỗ trợ nền kinh tế.
Thứ
nhất, cần ban hành và thực thi khẩn trương các chính sách hỗ trợ người
lao động di cư phải thuê nhà nhằm tránh tình trạng đứt gãy nguồn cung
lao động khi trở lại trạng thái bình thường mới. Cần có những chính sách
hỗ trợ mạnh mẽ hơn đối với đối tượng người lao động di cư không có đăng
ký và người lao động tự do trong khu vực phi chính thức, các đối tượng
dễ tổn thương (người cao tuổi, trẻ em, người yếu thế...).
Thứ hai,
cần ban hành và thực thi khẩn trương các chính sách nhằm hỗ trợ các chi
phí phòng dịch, các chi phí tái tổ chức hoạt động sản xuất cho các
doanh nghiệp nhằm thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả
dịch bệnh, hạch toán chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh.
Thứ
ba, trong giai đoạn phục hồi, các chính sách hỗ trợ cần chọn lọc hơn,
tập trung hơn vào các doanh nghiệp quy mô lớn, có ảnh hưởng lan tỏa quan
trọng đến các khu vực khác trong nền kinh tế. Tránh tình trạng đổ vỡ
dây chuyền trong nền kinh tế. "Không hỗ trợ dàn trải, bình quân, liều
lượng hỗ trợ thấp. Đồng thời dư địa chính sách cũng không cho phép thực
hiện bao phủ quá nhiều đối tượng", các chuyên gia khuyến nghị.
Thứ tư, cần gia tăng liều lượng,
thời gian hỗ trợ đối với các gói chính sách hiện tại về chậm nộp, miễn,
giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, tiền thuê đất, tiền điện, bảo hiểm xã
hội...
Thứ năm, ban hành và thực thi các chính sách nhằm bình ổn
giá nguyên liệu đầu vào sản xuất, chi phí lưu thông, vận chuyển hàng
hóa.
Đặc biệt, các chuyên gia khuyến nghị phối hợp với các chính
sách tiền tệ nhằm bảo đảm dòng tiền, khả năng thanh khoản của khu vực
doanh nghiệp; đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án đầu tư
công; đẩy mạnh ứng dụng và nhanh chóng cải thiện hạ tầng công nghệ thông
tin trong triển khai các gói chính sách hỗ trợ; tập trung cải thiện
hiệu quả của công tác tuyên truyền và thực thi đối với các gói chính
sách hỗ trợ đã ban hành.
Các
chuyên gia cũng khuyến nghị các chính sách bảo đảm chuỗi cung ứng trong
bối cảnh mới. Trong đó, đẩy nhanh tốc độ tiêm vaccine để đạt được miễn
dịch cộng đồng và đạt được mục tiêu với trên 70% dân số, nhất là lao
động tuyến đầu, lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất để duy
trì sản xuất, ngăn chặn tình trạng đứt gãy các chuỗi cung ứng.
Cần
cho phép doanh nghiệp tự chủ hoạt động và thực hiện phòng chống dịch
khi có đủ khoảng cách không gian giãn cách được phép hoạt động độc lập,
tự thực hiện các điều kiện 5K, test nhanh và thường xuyên, khai báo đầy
đủ với cơ quan quản lý.
Các chuyên gia cho rằng cần khuyến khích
doanh nghiệp hình thành chuỗi cung ứng ngắn thay cho chuỗi cung ứng dài,
thay thế nguồn hàng nhập khẩu nhằm phát huy mọi nguồn lực trong nước và
nguồn tại chỗ, hạn chế sự phụ thuộc quá mức vào nguồn nguyên vật liệu
nhập khẩu do bị đứt gãy vì đại dịch COVID-19. Đồng thời, chú trọng chuỗi
cung ứng ngắn độc lập đáp ứng nhu cầu trong nước song hành với các
chuỗi cung ứng dài cho xuất khẩu…
Các chuyên gia ủng hộ quan điểm
của Chính phủ cho phép phương tiện tự do di chuyển trên các tuyến đường
trục quốc lộ, tỉnh lộ và các tuyến đường chính (tuyến đường xanh) nhưng
quản lý chặt lái xe (phải bảo đảm đã tiêm đủ 2 mũi vaccine hoặc xét
nghiệm âm tính trong 72 giờ) không được đỗ, dừng và xuống hàng tùy tiện
tại địa phương…
Bên cạnh đó, mỗi địa phương tổ chức ngay vùng đệm
là các trung tâm logistics để hạ tải và luân chuyển hàng hóa cho nhu cầu
của doanh nghiệp và cư dân địa phương; tổ chức các đội tuần tra trên
các trục quốc lộ, tỉnh lộ; bảo đảm không cho hạ tải hoặc luân chuyển
hàng hóa ngoài khu vực quy định. Tại các trạm tiếp liệu xăng dầu, phải
có khu xét nghiệm nhanh, cách ly lái xe khi tiếp liệu, quy định rõ các
điểm dừng nghỉ, kể cả cung đường đi và về.
Với các doanh nghiệp,
cần xây dựng các module sản xuất có khả năng thay thế các khâu, các đoạn
của chuỗi cung ứng, linh hoạt ứng phó khi bùng phát tại một số điểm
trong chuỗi, tiêu chí các module phải bảo đảm đủ độc lập để không lây
nhiễm lẫn nhau và bảo đảm tiêu chuẩn 5K trong phòng chống dịch.
Bên
cạnh các chính sách tài khóa, tiền tệ, bảo đảm chuỗi cung ứng, các
chuyên gia cũng nêu các khuyến nghị về an sinh xã hội và nguồn lao động.
Trong
đó, các nhà khoa học khuyến nghị tăng cường chính sách an ninh việc
làm, khuyến khích giữ chân người lao động ngay cả khi doanh nghiệp phải
đóng cửa hoặc giảm hoạt động. Mục tiêu chính là giữ người lao động theo
hợp đồng để doanh nghiệp có thể hoạt động trở lại ngay sau khi các hạn
chế được nới lỏng; nâng cao vai trò, hiệu quả của các trung tâm dịch vụ
việc làm trên cả nước, tổ chức các phiên giao dịch việc làm trực tuyến
kết nối lao động và doanh nghiệp giữa nhiều địa phương với nhau.