Đồng thuận cao toàn cầu thể hiện sự tiến bộ
Xu hướng giảm thuế để “trải thảm đỏ” đón tập đoàn đa quốc gia gây ra
làn sóng “chạy đua xuống đáy”, gần như “vô tiền, khoáng hậu” nhất là khi
xuất hiện các nền kinh tế mối nổi và thế giới bước vào giai đoạn toàn
cầu hóa. Việc giảm thuế liên tục làm giảm tính công bằng môi trường đầu
tư, tăng thêm quyền lực của công ty đa quốc gia với nước tiếp nhận mà
thực chất là tăng áp lực của tư bản đối với lao động.
Cuộc đua này gây thiệt hại lợi ích quốc
gia thu hút đầu tư nhất là các quốc gia đang phát triển, gây tình trạng
cạnh tranh không lành mạnh và giảm tính minh bạch môi trường đầu tư. Đối
tượng hưởng lợi là các tập đoàn đa quốc gia thường từ các nước phát
triển.
Thuế tối thiểu toàn cầu được các quốc gia thỏa thuận và thống nhất ở mức 15% để chấm dứt cuộc đua về thuế (Ảnh minh họa: KT)
Thuế tối thiểu toàn cầu được các quốc gia thỏa thuận và thống nhất ở
mức 15% để chấm dứt cuộc đua. Đây là quyết định phù hợp với xu hướng
điều chỉnh chính sách đầu tư, thúc đẩy dòng đầu tư toàn cầu thông qua
công cụ và biện pháp hài hòa lợi ích nhà đầu tư, nước tiếp nhận và đối
tượng hữu quan.
Trong một thế giới có sự đứt gãy chuỗi cung ứng do xung đột Nga -
Ukraine, đại dịch COVID-19, tình trạng chia rẽ thế giới, việc hình thành
mức thuế tối thiểu toàn cầu thể hiện tính thống nhất của các quốc gia,
trước hết về nhận thức. Việc công khai hóa triệt để mức thuế tối thiểu
tăng tính minh bạch của môi trường đầu tư toàn cầu, tạo điều kiện để các
tập đoàn xây dựng chiến lược đầu tư mới, phù hợp với múc thuế này,
hướng nỗ lực của các quốc gia vào biện pháp phi thuế.
Dư địa giảm thuế bằng 0
Đây là mức thuế được thỏa thuận bởi hầu hết quốc gia, vừa tạo thu
nhập cho nhà nước vừa tăng mức độ hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài so với
những nước không tham gia cam kết này. Mức thuế này thường chỉ được biết
giữa nhà đầu tư và đại diện nước thu hút đầu tư, được ghi trong giấy
phép đầu tư, hầu như không công khai hóa. Các nước cần vốn đầu tư nước
ngoài thường tăng các ưu đãi về thuế thông qua miễn, giảm, hoàn thuế,
giãn thuế so với các quốc gia khác để tằng sức hấp dân nhà đầu tư nước
ngoài. Đây là biện pháp mang tính phổ biến. Các nước có mức thuế càng
thấp, mức độ hấp dẫn đầu tư càng cao thậm chí hình thành các thiên đường
thuế.
Nếu tất cả các quốc gia mong muốn thu hút đầu tư từ các tập đoàn đa
quốc gia thông qua ưu đãi thuế cao nhất có thể sẽ tự làm giảm tính hấp
dẫn của các quốc gia khác nếu các quốc gia này không giảm thuế đến mức
ngang bằng hoặc thấp hơn so với nước còn lại. Cuộc đua này đang đẩy các
quốc gia lao xuống đáy đã được khuyến cáo trong nhiều nghiên cứu và kéo
dài trong nhiều năm. Kết quả là tất cả đều cố gắng ưu đãi thuế lớn nhất
hay cùng nhau giảm lợi ích của mình để nhường lại cho các tập đoàn đa
quốc gia được coi là các “đại bàng” cần thu hút. Về lâu dài, lợi ích thu
được của các công ty đa quốc gia ngày càng lớn và các quốc gia thu hút
đầu tư ngày càng bị “bần cùng hóa” do phải chấp nhận mức thuế thấp, giảm
nguồn tài chính công, giảm phúc lợi dân cư. Đó là chưa kể đến lao động
bị bóc lột.
Mức thuế tối thiểu toàn cầu 15% sẽ cải thiện tình hình này như minh
bạch hóa thông tin, giảm thiểu ưu đãi về thuế quá mức, các quốc gia sẽ
tối thiểu hóa việc giảm thuế để cạnh tranh nhằm thu hút quy mô lớn dòng
vốn FDI. Lợi ích của nước tiếp nhận sẽ được bảo đảm và nếu quốc gia nào
muốn giảm thuế thấp hơn mức 15% thì phân chênh giữa mức thuế thấp hơn
này và mức 15% sẽ được nước có tập đoàn đi đầu tư tiếp tục đánh thuế để
nâng lên mức 15%.
Mức thuế tối thiểu toàn cầu 15% sẽ cải thiện tình hình này
như minh bạch hóa thông tin, giảm thiểu ưu đãi về thuế quá mức... (Ảnh
minh họa: KT)
Các quốc gia áp dụng mức thuế 15% sẽ rơi vào trạng thái “tiến thoái
lưỡng nan”. Nếu đánh thuế cao, FDI sẽ hạn chế di chuyển vào. Nếu đánh
thuế thấp hơn 15% thì vừa không thu đủ 15% mà phần thiếu đó cũng không
được nhận do chuyển cho nước chủ nhà. Tính minh bạch chính sách thuế sẽ
cao nhất và cam kết quốc tế này chắc chắn sẽ được tuân thủ nghiêm túc
nhất. Mọi sự sai lệch cam kết đều phải trả giá là thua thiệt lợi ích
cũng như không thể hiện sự tiến bộ theo xu hướng cải thiện môi trường
đầu tư. Các thành viên khác sẽ quan sát, đánh giá việc tuân thủ cam kết
nếu chưa nói còn có cơ quan theo dõi việc tuân thủ cam kết và công bố
công khai.