Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới năm 2023 vẫn gặp nhiều bất ổn: lạm phát toàn cầu vẫn ở mức cao, các ngân hàng Trung ương (NHTW) tiếp tục theo đuổi chính sách tiền tệ (CSTT) thắt chặt, nhiều nền kinh tế lớn đã tăng trưởng chậm lại và các yếu tố chính trị vẫn đang còn diễn biến rất phức tạp, kinh tế Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức.
Tại Hội thảo Khoa học Quốc gia “Kinh tế Việt Nam năm 2023 và triển vọng năm 2024: Thúc đẩy tổng cầu để tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh mới" các chuyên gia nhận định bối cảnh nền kinh tế thế giới năm 2023 vẫn gặp nhiều bất ổn: lạm phát toàn cầu vẫn ở mức cao, các ngân hàng Trung ương (NHTW) tiếp tục theo đuổi chính sách tiền tệ (CSTT) thắt chặt, nhiều nền kinh tế lớn đã tăng trưởng chậm lại và các yếu tố chính trị như chiến sự Nga-Ukraine vẫn đang còn diễn biến rất phức tạp, trong khi xung đột Israel-Hamas ngày càng căng thẳng.
Trong tình hình đó, kinh tế Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2023 tăng 5,05% so với năm 2022, chỉ cao hơn tốc độ tăng 2,87% và 2,56% của năm 2020 và 2021 trong giai đoạn 2011-2023.
Trong năm 2023, khu vực công nghiệp và xây dựng chưa cho thấy những tín hiệu phục hồi tích cực, chỉ tăng 3,74% so với năm trước (thấp so với mức tăng trưởng trung bình các năm 2015-2019 là 8,6%). Trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo (CBCT) tăng 3,62% so với năm trước và cũng là mức tăng thấp nhất so với cùng kỳ các năm trong giai đoạn 2011-2023. Tồn kho toàn ngành công nghiệp CBCT tăng 19,8% so với cùng thời điểm năm trước (cùng thời điểm năm trước tăng 13,9%).
GS.TS Phạm Hồng Chương - Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng nền kinh tế 2023 là một trong những năm khó khăn nhất của nền kinh tế Việt Nam trong nhiều năm trở lại đây khi phải đối mặt với nhiều rủi ro và bất ổn từ bối cảnh quốc tế .
Theo đánh giá của giáo sư, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam năm 2023 vẫn còn xa so với giai đoạn trước Covid-19; nổi bật nhất là sự suy yếu của tổng cầu và các thành tố quan trọng của tổng cầu như tiêu dùng và đầu tư và chất lượng tăng trưởng chưa được cải thiện.
“Tổng cầu đóng vai trò quan trọng để xác định mức độ hoạt động kinh tế và việc làm trong nền kinh tế. Tổng cầu giảm cho thấy nền kinh tế có nguy cơ suy thoái, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức tăng trưởng chung, gây ra các hậu quả như sản xuất công nghiệp sụt giảm, thất nghiệp tăng cao, từ đó trực tiếp làm giảm thu nhập và chi tiêu của người dân…”
Theo GS.TS Phạm Hồng Chương, phục hồi tổng cầu là một nhiệm vụ quan trọng đối với Việt Nam, đòi hỏi Chính phủ và các bộ, ban, ngành liên quan cần khẩn trương có những biện pháp thích hợp, kịp thời để củng cố các động lực tăng trưởng tổng cầu, từ đó tạo tiền đề phát triển kinh tế trong bối cảnh mới.
Bởi việc định kinh tế vĩ mô, chủ động phục hồi và thúc đẩy tổng cầu bền vững không chỉ góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho nền kinh tế tự chủ mà quan trọng hơn là giúp tăng cường khả năng chống chọi với các cú sốc từ bên ngoài. Điều này có ý nghĩa sống còn trong bối cảnh nền kinh tế phức tạp như hiện nay.
Trình bày nội dung Ấn phẩm Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên 2023, GS.TS Tô Trung Thành, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định: “Trong năm 2023 vừa qua, lần đầu tiên chúng ta thấy mối quan hệ chặt chẽ giữa việc suy giảm mạnh của tổng cầu đến sản xuất, thu nhập và tăng trưởng của nền kinh tế. Việc suy giảm tổng cầu của năm 2023 khiến cho tăng trưởng của chúng ta ở năm khó khăn nhất trong 10 năm vừa qua, loại trừ 2 năm đại dịch Covid. Thúc đẩy tổng cầu là chìa khóa để đưa nền kinh tế quay trở lại quỹ đạo đăng trưởng cao và bền vững.”
Tuy nhiên, trước những khó khăn và thách thức của nền kinh tế Việt Nam, TS.Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV, Giám đốc Viện ĐT và NC BIDV phát biểu tại Hội thảo: “So với giai đoạn trước dịch Covid-19, hiện nay, chúng ta không nên quá bi quan. Mức độ phục hồi thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam (2023 vs. 2019) tăng khoảng 15%, Trung Quốc khoảng 20%.” Trong khi đó, rất nhiều quốc gia trong khu vực có chỉ số âm như Palau, Myanmar, PNG, Tonga…
Trong phần Thảo luận bàn tròn của Hội thảo, bàn về thị trường Bất động sản hiện nay, TS.Cấn Văn Lực cho biết: “Tín hiệu phục hồi tích cực, số liệu từ Hiệp hội Môi giới Bất động sản, lượng giao dịch quý 1/2024 so với quý 4/2023 tăng khoảng 10%, so với quý 1/2023 khoảng 30%. Rào cản pháp lý đang dần được tháo gỡ, Hà Nội khoảng 45%, Tp. HCM khoảng 39%. Đặc biệt lãi suất thấp là yếu tố vô cùng quan trọng giúp thúc đẩy thị trường bất động sản”.
Đồng tình với nhóm nghiên cứu về giải pháp kích cầu, TS.Cấn Văn Lực cho biết, tiếp tục lấy chính sách tài khóa là chủ lực, chính sách tiền tệ là bổ trợ. Nên tiếp tục có những gói hỗ trợ tương tự như đợt dịch Covid như tiếp tục giảm thuế VAT trong 6 tháng cuối năm và giảm thuế trước bạ ô tô. Đồng thời chú ý quyết tâm, quyết liệt phục hồi thị trường chứng khoán và bất động sản bởi thu nhập của người dân Việt Nam gắn với hai thị trường này rất nhiều.
Bên cạnh đó, để kích cầu, rất nhiều chương trình khuyến mãi được triển khai nhưng chưa đúng cách. Các đơn vị sản xuất kinh doanh, đặc biệt là bán lẻ cần có những cách khác để xúc tiến thương mại, du lịch… tốt hơn nữa, nhất là khi bối cảnh hiện nay.
Cùng quan điểm về chính sách giảm thuế VAT, TS Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương chia sẻ: “Trong 2024, cần công bố sớm nhất chương trình giảm thuế VAT ngay trong kỳ họp Quốc hội lần này. Doanh nghiệp cần kế hoạch sản xuất kinh doanh dài hạn thay vì ngắn hạn 6 tháng như hiện nay. Trong tháng 5 này, chính sách giảm thuế VAT 2% nên được gia hạn đến hết năm 2025.
Để góp phần kích cầu, theo TS Đặng Đức Anh, trong thời gian chờ sửa luật Thuế thu nhập cá nhân 2026, cần có Nghị quyết nhằm nâng mức giảm trừ gia cảnh và người phụ thuộc. Vì theo số liệu tổng cầu, tiêu dùng cá nhân chiếm tỷ trọng cao.
Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc ADB Việt Nam đề xuất đối với các thách thức từ trong nước, Việt Nam cần phải tăng cường tiêu dùng kết hợp với chính sách tài khóa để tăng cung tiền mặt trong lưu thông. Trong khu vực, hầu hết các quốc gia giữ vững đà tăng trưởng tốt đều là những quốc gia có thị trường nội địa rất phát triển và mức tiêu thụ nội địa rất cao. Ấn Độ và Indonesia là điển hình giữ vững tăng trưởng tốt với động lực từ thị trường nội địa. Giám đốc ADB khuyến nghị, Việt Nam cần bảo đảm đầu tư công đi đúng hướng.
“Chính phủ đã đặt ra mục tiêu là giải ngân 95% trong số hơn 27 tỷ USD đầu tư công vào năm 2024. Theo đó, Việt Nam cần phát triển cơ sở hạ tầng bền vững, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và kiên cường trong các lĩnh vực như điện, đường bộ và hậu cần để có thể tiếp tục thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Việt Nam cần cải thiện môi trường pháp lý và thực hiện cải cách chính sách cần thiết để bảo đảm giải ngân nhanh chóng” Ông Shantanu Chakraborty nhấn mạnh.
Phân tích về triển vọng, cơ hội, thách thức cho Việt Nam năm 2024 trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế thế giới suy giảm, bà Dorsati Madani, Chuyên gia Kinh tế cao cấp WB khuyến nghị, Việt Nam cần tiếp tục hỗ trợ chính sách để thúc đẩy quá trình phục hồi, tiếp tục nỗ lực đẩy nhanh thực hiện đầu tư công, tiếp tục có các chính sách hỗ trợ về lãi suất với các quy định về giãn, hoãn hiệu quả, hợp lý; tăng cường thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước, nâng cao khả năng giám sát của ngân hàng và các tổ chức tín dụng, tăng cường các chế tài xử lý vi phạm cũng như hiệu quả giám sát tới hệ thống ngân hàng và tổ chức tín dụng, cơ cầu lại nền kinh tế, cải thiện thể chế và nới lỏng các quy định tiếp cận tài chính theo hướng tinh giản, linh hoạt và an toàn.
Trần Hương - Hồng Giang
Link: https://doanhnghiepvadautu.info.vn/khong-bi-quan-truoc-buc-tranh-kinh-te-toan-cau-viet-nam-can-tiep-tuc-chinh-sach-thuc-day-qua-trinh-phuc-hoi.html