Trường Đại học Kinh tế Quốc dân vừa công bố báo cáo khuyến nghị chính sách nhằm tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng và đảm bảo an sinh xã hội, tiếp tục khẳng định vị thế hàng đầu về tư vấn chiến lược và chính sách kinh tế xã hội.
Với
vai trò là cơ quan nghiên cứu tư vấn chiến lược và chính sách kinh tế
xã hội, mới đây Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã tập hợp những nhà
khoa học của mình để đánh giá thực trạng hai điểm nghẽn hiện nay trong
bối cảnh làn sóng lây nhiễm thứ 4 của đại dịch COVID-19 đang diễn ra hết
sức phức tạp, đó là vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng và an sinh xã hội chưa đảm bảo.
Áp dụng mô hình “ba tại chỗ” một cách cứng nhắc đang gây khó khăn lớn cho các doanh nghiệp
Cụ
thể, về thực trạng đứt gãy chuỗi cung ứng. Việc thực hiện giãn cách
theo Chỉ thị 16, mô hình “ba tại chỗ” và “một cung đường – hai điểm đến”
một cách cứng nhắc đang gây khó khan lớn cho các doanh nghiệp cả về chi
phí lẫn rủi ro kiểm soát bệnh tật, sức khỏe và không gian ăn ở, do điều
kiện vật chất đáp ứng “ăn” và “nghỉ” không được thiết kế từ đầu.
Nhiều
lao động có trình độ cao tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải
Phòng, Đà Nẵng… nơi bị phong tỏa bị chốt chặt, không thể đến nơi làm
việc, làm đứt gãy nguồn lao động.
Biện
pháp kiểm soát lưu thông và quan niệm “hàng thiết yếu” ở các địa phương
khác nhau đã gây cản trở hoạt động vận chuyển và lưu thông hàng hóa.
Đơn cử, chuỗi cung ứng mặt hàng chế biến chế tạo như điện, điện tử, máy
móc thiết bị… bị đứt gãy cung lao động và nguyên vật liệu.
Chuỗi
cung ứng mặt hàng thủy sản và nông sản đứt gãy lao động, thị trường,
vận chuyển. Chuỗi cung ứng hàng dệt may đứt gãy do lao động bị dãn cách,
chi phí đáp ứng điều kiện sản xuất quá cao.
Về
thực trạng an sinh xã hội. Hiện nay việc thực thi các chính sách an
sinh xã hội cho người lao động còn nhiều hạn chế, bất cập, ảnh hưởng đến
đời sống, sức khỏe và niềm tin của nhân dân. Nhiều lao động buộc phải
nghỉ việc hoặc phải thỏa thuận ngừng việc, giãn việc… nhưng không được
hưởng chế độ kịp thời do các quy định hành chính không thể thực hiện khi
bị phong tỏa, cách ly.
Nhiều
lao động chưa tham gia BHXH đầy đủ hoặc có tham gia nhưng doanh nghiệp
vẫn nợ đóng BHXH nên không được coi là đối tượng hỗ trợ của Nghị quyết
68/NQ-CP ngày 7/1/2021 và Quyết định 23/2021/QĐ-TTg ngày 7/7/2021.
Nhiều
lao động phi chính thức đã hoàn toàn mất sinh kế khi các tỉnh/thành phố
thực hiện Chỉ thị 16/16+ nhưng họ không là đối tượng trong các quy định
hỗ trợ hiện nay. Nhiều người lao động phải điều trị và nghỉ cách ly do
dương tính với COVID-19 nhưng chưa được giải quyết chế độ ốm đau trong
BHXH do không hoàn thiện được các thủ tục.
Trong
khi đó, việc kéo dài thực hiện mô hình “ba tại chỗ” và “một cung đường –
hai điểm đến” tại các doanh nghiệp ảnh hưởng lớn tới đời sống tâm lý,
sức khỏe của người lao động; điều kiện sinh hoạt, môi trường lao động
của người lao động không đảm bảo, mất an toàn vệ sinh lao động khiến các
nhà máy có nguy cơ bị khách hàng yêu cầu đánh giá lại về tính tuân thủ
và điều kiện làm việc; nguy cơ phải tăng giờ làm và vi phạm số giờ tăng
ca theo quy định của Bộ Luật Lao động.
Theo
các nhà nghiên cứu, nếu không giải quyết được hai điểm nghẽn này, mục
tiêu kép mà Chính phủ đặt ra khó có khả năng thực hiện được.
Trong
thời gian rất ngắn, với sự làm việc khẩn trương và tập trung, nhóm
nghiên cứu đã gửi đến Thủ tướng Chính phủ, và các Cơ quan Bộ Ban Ngành
trung ương những khuyến nghị chính sách khẩn cấp (mang tính ngắn hạn)
nhằm tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng và đảm bảo an sinh xã hội.
Đối với việc tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng, nhóm nghiên cứu khuyến nghị
Thứ nhất, Chính
phủ chỉ đạo các Bộ Ban ngành Trung ương và địa phương thực hiện theo
đúng tinh thần của Chỉ thị 16, bảo đảm vận hành thông suốt việc vận
chuyển hàng hóa, nguyên vật liệu sản xuất.
Thứ hai, cho
phép các doanh nghiệp được phép sử dụng lao động đủ điều kiện an toàn
(tiêm đủ hai mũi vắc xin hoặc xét nghiệm âm tính trong 72 giờ) cũng như
cho phép các lao động đủ điều kiện an toàn được quyền tham gia các hoạt
động kinh doanh bình thường. Đặc biệt, các lao động tại các khu công
nghiệp và các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng có không gian độc lập
tách rời khu dân cư. Đẩy nhanh việc tiêm vaccine tiến đến miễn dịch cộng
đồng đối với nhân lực logistics, nhân lực sản xuất, dân cư toàn xã hội.
Thứ ba, nên
bỏ quy định về hàng hóa, dịch vụ thiết yếu trong Chỉ thị 16, thay vào
đó, cần quy định các hàng hóa và dịch vụ không được phép lưu hành.
Thứ tư, thay
thế cơ chế “luồng xanh” bằng cơ chế cho phép xe tự do di chuyển các
tuyến đường trục quốc lộ, tỉnh lộ và các tuyến đường chính (tuyến đường
xanh) nhưng quản lý chặt lái xe (phải đảm bảo đã tiêm đủ 2 mũi vaccine
hoặc xét nghiệm âm tính trong 72 giờ) không được đỗ, dừng và xuống hàng
tùy tiện tại địa phương.
Không
bắt buộc các phương tiện vận tải phải dừng để kiểm tra khi các trạm
kiểm tra/kiểm soát phòng dịch có thể nhận diện ra các phương tiện an
toàn đi qua bằng các phương pháp nhận diện tự động.
Mỗi
địa phương tổ chức ngay vùng đệm là các trung tâm logistics để hạ tải
và luân chuyển hàng hóa cho nhu cầu của doanh nghiệp và cư dân địa
phương; tổ chức các đội tuần tra trên các trục quốc lộ, tỉnh lộ.
Đảm
bảo không cho hạ tải hoặc luân chuyển hàng hóa ngoài khu vực quy định.
Tại các trạm tiếp liệu xăng dầu, phải có khu xét nghiệm nhanh, cách ly
lái xe khi tiếp liệu, quy định rõ các điểm dừng nghỉ, kể cả cung đường
đi và về.
Thứ năm, xây
dựng ứng dụng điện tử (App) “Nguồn lao động an toàn mùa dịch” nhằm
thông tin tuyển dụng và việc làm tạm thời tại các khu công nghiệp, các
tỉnh thành giúp cho các lao động “vùng xanh” có việc làm ngay, doanh
nghiệp đủ điều kiện sản xuất dễ tiếp cận nguồn lao động an toàn.
Thứ sáu, Chính
phủ, chính quyền địa phương tăng cường đối thoại chính sách và quy định
với các bên liên quan, đặc biệt là các hiệp hội, doanh nghiệp và người
dân bị ảnh hưởng từ giãn cách do dịch COVID-19.
Về đảm bảo an sinh xã hội, nhóm nghiên cứu khuyến nghị
Thứ nhất, đối
với Chính phủ: Yêu cầu các địa phương mời đại diện doanh nghiệp tham
gia Tổ tư vấn phục hồi kinh tế hoặc Tổ chống đại dịch. Khi địa phương
tiến hành phong tỏa địa bàn, cần báo cáo với Chính phủ cũng như thông
tin tới các tỉnh/thành phố khác để cùng có kế hoạch ứng phó kịp thời.
Tiếp tục chỉ đạo Bộ Công Thương và các Bộ, ngành khác tiếp tục hỗ trợ
giảm giá điện, giảm tiền điện cũng như nước, viễn thông…
Xử
lý tình trạng khẩn cấp bằng việc tạm thời sử dụng các quỹ an sinh xã
hội đang kết dư (như quỹ BH thất nghiệp, quỹ Công đoàn…) để hỗ trợ các
đối tượng cần. Xem xét nâng mức hỗ trợ cho người lao động bị mất việc
làm khi giãn cách xã hội kéo dài.
Thứ hai, đối
với chính quyền các tỉnh/thành phố: Cần có sự tham gia của đại diện
doanh nghiệp trong Tổ tư vấn phục hồi kinh tế hoặc Tổ chống đại dịch ở
các địa phương.
Tiếp
tục rà soát toàn bộ lao động trên địa bàn, đặc biệt là lao động tự do,
người di cư không có chỗ ở ổn định để kịp thời hỗ trợ về chỗ ăn, ở…Triển
khai rộng rãi các “Siêu thị 0 đồng” trong các khu cách ly, phong tỏa để
đảm bảo các nhu cầu thiết yếu, tối thiểu của người dân.
Thứ ba, đối
với Bộ Y tế: Phối hợp với Bộ LĐ-TB&XH xem xét triển khai hỗ trợ tư
vấn tâm lý cho lao động đang thực hiện “ba tại chỗ” tại các doanh nghiệp
qua hệ thống công tác xã hội ở địa phương và trong hệ thống y tế.
Đẩy
mạnh hoạt động tư vấn, chăm sóc tại nhà cho người dân có nguy cơ hoặc
bị nhiễm COVID-19. Triển khai rộng hơn, hiệu quả hơn mạng lưới bác sỹ
gia đình. Tăng cường hoạt động Telehealth cho người dân và S-Health cho
người cao tuổi.
Thứ tư, đối
với Bộ LĐ-TB&XH và các Sở LĐ-TB&XH: Cho phép tính số giờ làm
thêm theo năm thay vì quy định chặt theo ngày hoặc tháng hiện nay.
Cùng
chính quyền các địa phương tiếp tục rà soát lao động tự do trên địa bàn
để kịp thời hỗ trợ về chỗ ăn, ở… Tăng cường sử dụng mã số định danh cá
nhân (theo thẻ căn cước công dân) để tự đăng ký nhận gói an sinh theo
các ứng dụng công nghệ phổ biến để vừa xác định đúng đối tượng, vừa thực
hiện giãn cách xã hội hiệu quả.
Thứ năm, đối
với Bộ Tài chính, các Sở Tài chính: Giảm, miễn thuế đối với các cơ sở
kinh doanh lưu trú, cho thuê căn hộ… tham gia vào việc bố trí chỗ ăn ở
cho người lao động, người bị lưu lại trên địa bàn mà không có nơi ở ổn
định (như lao động tự do, sinh viên…) thông qua giảm tiền thuê nhà/căn
hộ.
Thứ sáu, với
Cơ quan BHXH Việt Nam và các BHXH các tỉnh, thành phố: Kết hợp với
chính quyền địa phương rà soát và tháo gỡ khó khăn về thủ tục cho người
lao động được tiếp cận kịp thời với gói hỗ trợ theo Nghị quyết 68 và
Quyết định 23.
Giải
quyết nhanh thanh toán BHYT cho các nhóm đối tượng tham gia khi khám,
chữa bệnh liên quan tới COVID-19. Giải quyết nhanh chóng các thủ tục
liên quan tới người lao động khi dùng Quỹ ốm đau và thai sản khi phải
nghỉ việc do bị nhiễm COVID-19.
Việc
nghiên cứu các vấn đề nóng của nền kinh tế và gửi kiến nghị đến Chính
phủ và các Bộ Ban ngành Trung ương là một trong những hoạt động thường
kỳ của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Báo cáo kiến nghị lần này cũng
như Kiến nghị đóng góp dự thảo văn kiện Đại học Đảng lần thứ XIII năm
2019, hay Báo cáo đánh giá tác động của COVID-19 đến nền kinh tế năm
2020...trước đây đã có nhiều tiếng vang lớn đối với xã hội, khẳng định
vị thế hàng đầu về tư vấn chiến lược và chính sách kinh tế xã hội của
Nhà trường.
Nguồn: Nhóm Nghiên cứu Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
1. Thông cáo báo chí
2. Khuyến nghị chính sách tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng do dãn cách trong đại dịch Covid-19
3. Một số vấn đề và kiến nghị liên quan tới lao động và an sinh xã hội trong chống đại dịch Covid-19
Trân trọng cảm ơn các cơ quan thông tấn báo chí đã đưa tin !
1. Báo Vnexpress: Hai điểm nghẽn gây khó mục tiêu kép
2. Báo Nhân Dân: Sớm tháo gỡ hai điểm nghẽn để thực hiện mục tiêu kép
3. Báo Diễn đàn Doanh nghiệp: Khuyến nghị chính sách tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng
4. Báo Vietnamfinance : Đứt gãy chuỗi cung ứng và an sinh xã hội, hai điểm nghẽn ảnh hưởng tới 'mục tiêu kép'
5. Báo Thông tấn xã Việt Nam: Các nhà khoa học khuyến nghị chính sách tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng và đảm bảo an sinh xã hội trong đại dịch Covid-19
6. Báo Lao động: Hiến kế cho Chính phủ: 2 điểm nghẽn cần xử lý để thực hiện mục tiêu kép
7.Báo Tin tức TTXVN: Khuyến nghị chính sách tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng và đảm bảo an sinh xã hội
8. Báo Vietnamplus: Khuyễn nghị chính sách tháo gỡ vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng
9. Báo Hải Quan online: Khuyến nghị chính sách tháo gỡ " điểm nghẽn" về chuỗi cung ứng và an sinh xã hội
10. Báo Công Luận: Nhóm nghiên cứu NEU đề nghị Chính phủ cho phép DN sử dụng lao động đủ 2 mũi tiêm
11. Thời báo Ngân hàng: Giải quyết hai điểm nghẽn để thực hiện mục tiêu kép
12. Báo Kinh tế Sài Gòn online: Khuyễn nghị gỡ "rào cản" khẩn cấp để tránh gãy đổ chuỗi cung ứng
13. Báo Pháp luật: NEU khuyến nghị chính sách khẩn cấp để giải quyết hai điểm nghẽn mấu chốt
14. Tạp chí Chất lượng và cuộc sống: Đại học Kinh tế Quốc dân khuyến nghị tới Thủ tướng những giải pháp khẩn cấp chống đứt gãy
15. Tạp chí thị trường Tài chính Tiền tệ: NEU khuyến nghị chính sách khẩn cấp để tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng và đảm bảo an sinh xã hội
16. Báo Đảng Cộng sản: Khuyễn nghị chính sách tháo gỡ đứt gãy chuỗi cung ứng do giãn cách trong dịch bệnh Covid-19
17. Báo Vnbusiness: Gỡ "nút thắt" cho chuỗi cung ứng trong dịch Covid-19
18. Báo Đại biểu Nhân dân: Bảo đảm chuỗi cung ứng khi thực hiện giãn cách xã hội: Bỏ quy định về hàng hóa, dịch vụ thiết yếu trong Chỉ thị 16
19. Báo Vneconomy: Doanh nghiệp "sống mòn", 3 chuỗi cung ứng lớn có nguy cơ đổ vỡ
Nhiều chỉ tiêu đảo chiều, chuỗi cung ứng có dấu hiệu đứt gãy